Drodzy Pracownicy Mediów!
W trzeciÄ… niedzielÄ™ wrzeÅ›nia KoÅ›cióÅ‚ w Polsce obchodzi, już po raz 42, Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu. Z roku na rok we wszystkich diecezjach Å›wiata wypeÅ‚niamy postanowienie soborowego Dekretu o Åšrodkach SpoÅ‚ecznego Przekazywania MyÅ›li „Inter Mirifica” z 4 grudnia 1963 roku. Już wtedy, 45 lat temu, Ojcowie Soboru WatykaÅ„skiego II jasno zdawali sobie sprawÄ™ z wagi rozwijajÄ…cych siÄ™ dynamicznie Å›rodków spoÅ‚ecznego przekazu dla ewangelizacyjnej misji KoÅ›cioÅ‚a.
1. „MiÄ™dzy gwiazdorstwem a sÅ‚użbÄ…”
W miarÄ™ postÄ™pujÄ…cego procesu globalizacji i doskonalenia technik przekazu sÅ‚ów i obrazów – zjawisk charakterystycznych dla ostatnich dziesiÄ™cioleci – media staÅ‚y siÄ™ jednym z najważniejszych areopagów wspóÅ‚czesnego Å›wiata. WywierajÄ… olbrzymi wpÅ‚yw na ksztaÅ‚towanie Å›wiadomoÅ›ci i wrażliwoÅ›ci milionów ludzi, odgrywajÄ… istotnÄ…, a czasem dominujÄ…cÄ… rolÄ™ w kreowaniu „procesów spoÅ‚ecznych, gospodarczych, politycznych, religijnych” (Benedykt XVI). Sytuacja taka stanowi wyzwanie i zdanie dla tych wszystkich, którzy sÄ… czÅ‚onkami wielkiej wspólnoty mediów: prasy, telewizji, radia, w ostatnich latach Internetu. W szczególny sposób dla pracowników mediów katolickich, których praca ma sÅ‚użyć przekazowi chrzeÅ›cijaÅ„skich wartoÅ›ci, Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu ma być takim swoistym przystankiem na drodze codziennej pracy w mediach dniem refleksji nad etycznym wymiarem mediów, ich powinnoÅ›ciami i zadaniami, nad zagadnieniem prawdy, dobra i sprawiedliwoÅ›ci.
Corocznym obchodom Åšwiatowego Dnia Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu towarzyszÄ… okolicznoÅ›ciowe orÄ™dzia kierowane przez Biskupa Rzymu. SÄ… one Å›wiadectwo troski Najwyższego Pasterza o ten istotny element wspóÅ‚czesnej cywilizacji i kultury. Tegoroczne orÄ™dzie Ojca ÅšwiÄ™tego Benedykta XVI zatytuÅ‚owane „Media na rozdrożu miÄ™dzy gwiazdorstwem a sÅ‚użbÄ…” ogÅ‚oszone zostaÅ‚o 24 stycznia b.r. we wspomnienie Å›w. Franciszka Salezego, patrona dziennikarzy. W orÄ™dziu tym Ojciec ÅšwiÄ™ty dotyka podstawowego dylematu wspóÅ‚czesnych mediów, a mianowicie – dwuznacznoÅ›ci - postÄ™p „który ofiaruje nowe możliwoÅ›ci dobra, ale też otwiera przepastne możliwoÅ›ci zÅ‚a, które wczeÅ›niej nie istniaÅ‚y”. Ten dylemat ma wymiar globalny: dotyczy krajów o ugruntowanych systemach demokratycznych, także tych, które tkwiÄ… w różnych uwikÅ‚aniach ideologicznych i systemowych lub – tak jak nasza Ojczyzna – zagospodarowujÄ… odzyskanÄ… wolność. PatrzÄ…c na to rozdroże spojrzeniem uczniów Chrystusa uksztaÅ‚towanych w szkole Ewangelii, mamy pewność, że jedna z dróg, którymi podążajÄ… wspóÅ‚czesne media, stanowi drogÄ™ do nikÄ…d. To droga mediów w sÅ‚użbie egoizmu, komercji, ideologii o różnym obliczu podporzÄ…dkowujÄ…cych sobie czÅ‚owieka. Trzeba wiÄ™c unikać relatywizmu etycznego, trywializowania ludzkiego życia, obdzierania go z godnoÅ›ci i duchowych wartoÅ›ci. Nie wolno ulec promocji tego, co stanowi ciemnÄ… stronÄ™ natury ludzkiej, pogoÅ„ za sensacja, za „newsem”, nie zważajÄ…ca zwykle na ludzkie Å‚zy, ból, rozpacz...
Ale z tego rozdroża prowadzi inna droga – ku horyzontom nadziei. Wskazuje na niÄ… Ojciec ÅšwiÄ™ty w przywoÅ‚ywanym orÄ™dziu. Bowiem media mogÄ… i potrafiÄ… być „narzÄ™dziami w sÅ‚użbie Å›wiata bardziej sprawiedliwego i solidarnego”. MajÄ… sÅ‚użyć prawdzie, dobru, piÄ™knu, duchowemu wzrostowi czÅ‚owieka, także autentycznej komunikacji miÄ™dzyludzkiej wspartej o wartoÅ›ci etyczne i religijne. MożliwoÅ›ci mediów katolickich i Å›wieckich, publicznych (narodowych) i prywatnych oddziaÅ‚ywajÄ… na rzeczywistość, kreujÄ… zachowania i postawy.
W Åšwiatowym Dniu Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu w różnych miejscach Ojczyzny zbiorÄ… siÄ™ na modlitwÄ™ ludzie mediów: tych katolickich, i tych Å›wieckich – ci wszyscy, którzy otwierajÄ… swoje serca na Chrystusowy nakaz: „BÄ…dźcie moimi uczniami” (por. J 8, 31,32) i wyznajÄ… Å›wiat chrzeÅ›cijaÅ„skich wartoÅ›ci. Niechaj odpowiedzÄ…, jakimi sÄ… uczniami, czy w szkole życia i swego zawodu dobrze zdali egzamin z tego Chrystusowego posÅ‚ania na sÅ‚użbÄ™ ewangelicznym wartoÅ›ciom, czy stanÄ™li na rozdrożu niepewni dalszej drogi?
2. Dylematy a rozdroże
Polskie media również dotykajÄ… dylematy typowe dla mediów w innych krajach. Trzeba jednak przypomnieć, że media te sÄ… jednym z najbardziej wyrazistych znaków polskiej wolnoÅ›ci, okupionej wielkimi ofiarami, wymodlonej i wycierpianej przez pokolenia. Wobec tego sÄ… w jakimÅ› sensie tej wolnoÅ›ci dÅ‚użnikami. Ci, którzy polskimi mediami dysponujÄ…, którzy tworzÄ… ich ksztaÅ‚t, którzy z nich żyjÄ…, powinni pamiÄ™tać, że to dziÄ™ki dÅ‚ugiej, zwyciÄ™skiej drodze ku wolnoÅ›ci, mogÄ… istnieć. Niech wiÄ™c nie sprzeniewierzajÄ… siÄ™ wartoÅ›ciom, dziÄ™ki którym ta wolność do nas przyszÅ‚a. Niech nie zapominajÄ… i o trudzie zrywania kagaÅ„ca cenzury, i o upartej walce o wolność sÅ‚owa. Takiego sÅ‚owa, które sÅ‚uży prawdzie, a nie takiego, które kpi z tego, co Å›wiÄ™te, co polskie, co ważne – dla wiÄ™kszoÅ›ci obywateli.
Starsze pokolenie pamiÄ™ta dobrze jak niegdyÅ›, za PRLu, reglamentowano obecność rzeczywistoÅ›ci wiary i KoÅ›cioÅ‚a w ówczesnych mediach. DziÅ› z uznaniem patrzymy na te przekazy telewizyjne i radiowe, które w profesjonalny sposób przybliżajÄ… i posÅ‚ugÄ™ apostolskÄ… Ojca ÅšwiÄ™tego i posÅ‚ugÄ™ KoÅ›cioÅ‚a w Polsce. Transmisje Mszy Å›wiÄ™tej staÅ‚y siÄ™ wielkim dobrem niedzielnych i Å›wiÄ…tecznych dni, nie tylko dla chorych i więźniów, także dla rodaków rozsianych po Å›wiecie. Towarzyszymy rozwojowi katolickich mediów, które stanowiÄ… trwaÅ‚y element rzeczywistoÅ›ci medialnej – wbrew niechÄ™ci, a czasem agresji laickich i liberalnych Å›rodowisk. Cenimy i dostrzegamy to wszystko, co w wymiarze radia i telewizji publicznej sÅ‚uży wartoÅ›ciom, m.in. umocnieniu rodziny, wartoÅ›ci życia, ideaÅ‚om etycznym, odpowiedzialnej debacie o Polsce, wartoÅ›ciom religijnym, duchowym, kulturalnym. SÅ‚owem temu wszystkiemu, co sÅ‚uży budowaniu polskiej wspólnoty, pamiÄ™ci, tożsamoÅ›ci i harmonii spoÅ‚ecznej. DziÄ™kujmy za dobro pÅ‚ynÄ…ce z mediów, które ma wiele imion, tożsame lub wspóÅ‚brzmiÄ…ce z ideaÅ‚ami chrzeÅ›cijaÅ„skiej etyki i ewangelicznego Å‚adu życia.
To jeden biegun Å›wiata polskich mediów, który również – wiemy o tym, aż nadto dobrze – doÅ›wiadcza sÅ‚aboÅ›ci, budzi niepokój. Napawa niepokojem negatywny katalog, a mianowicie: zawÅ‚aszczanie i instrumentalizowanie mediów przez Å›wiat polityki, postÄ™pujÄ…ca komercjalizacja wpÅ‚ywajÄ…ca na jakość oferty programowej, usuwanie z przestrzeni medialnej – niekiedy niegodziwymi Å›rodkami – rywali, dyktat źle pojmowanych wskaźników oglÄ…dalnoÅ›ci i sÅ‚yszalnoÅ›ci, które spychajÄ… w cieÅ„ programy wartoÅ›ciowe, o dużym Å‚adunku informacyjnym i formacyjnym. Wiele z tego, co nam oferujÄ… media – szczególnie komercyjne – rozmija siÄ™ z tym, czym żyje wielka część naszego narodu, z jego zasadami moralnymi, etycznymi, także z wartoÅ›ciami, które wspóÅ‚tworzÄ… naszÄ… polskÄ… tożsamość i harmoniÄ™ życia spoÅ‚ecznego.
3. Posługa Słowa
Tegorocznemu Åšwiatowemu Dniu Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu towarzyszy szczególny kontekst sprzyjajÄ…cy refleksji o wartoÅ›ci sÅ‚owa, które jest przecież podstawowym narzÄ™dziem miÄ™dzyludzkiej komunikacji. Obchodzony w KoÅ›ciele rok ÅšwiÄ™tego PawÅ‚a ApostoÅ‚a przybliża i uÅ›wiadamia – poprzez przykÅ‚ad posÅ‚ugi ApostoÅ‚a Narodów – szczególnÄ… wartość życia skoncentrowanego na żarliwym gÅ‚oszeniu SÅ‚owa Bożego. Rok Å›w. PawÅ‚a to szansa byÅ›my także w medialnym przekazie odkryli na nowo tego niezwykÅ‚ego czÅ‚owieka, moc jego wiary, sekret tak owocnej misji. Jego życie byÅ‚o jednym gigantycznym maratonem. Dlatego KoÅ›cioÅ‚owi, któremu czÄ™sto brakuje dziÅ› misyjnego żaru oraz odważnych, przekonujÄ…cych Å›wiadków wiary potrzebny jest niesiony, także przez media ogieÅ„, którym pÅ‚onÄ…Å‚ Å›w. PaweÅ‚.
Niebawem, 5 października, zbierze siÄ™ w Rzymie XII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. Tematem obrad bÄ™dzie: „SÅ‚owo Boże w życiu i misji KoÅ›cioÅ‚a”. Uczestnicy Synodu Biskupów, także zaproszeni do udziaÅ‚u w nim kapÅ‚ani i Å›wieccy – również ludzie mediów, pochylÄ… siÄ™ nad różnymi aspektami obecnoÅ›ci SÅ‚owa Bożego. Tego SÅ‚owa Bożego, które w Chrystusie staÅ‚o siÄ™ CiaÅ‚em, przenikajÄ…cego historiÄ™ czÅ‚owieka, ludów i narodów, podtrzymujÄ…cego życie KoÅ›cioÅ‚a, prowadzÄ…cego także ku dialogowi ekumenicznemu i dialogowi miÄ™dzyreligijnemu. Mowa tez bÄ™dzie o potrzebie otworzenia siÄ™ i przekazu SÅ‚owa Bożego na nowe obszary i formy komunikacji jÄ™zyka, także takie jak internet, CD, DVD. Bowiem „SÅ‚owo Boże chce wejść jako zaczyn do pluralistycznego i zsekularyzowanego Å›wiata (...) niosÄ…c moc Ewangelii „do serca kultury i kultur” (Lineamenta). Ufamy, ze owoce Synodu Biskupów pomogÄ… wspóÅ‚czesnemu pokoleniu w otwarciu swych serc na moc żywego SÅ‚owa Boga, które jest „wÅ‚adne zbudować i dać dziedzictwo ze wszystkimi Å›wiÄ™tymi” (Dz 20,32). Bowiem: „SÅ‚owo Boga naszego trwa na wieki” (Iz 40,8). Na drogach waszej posÅ‚ugi, ludzie polskich mediów, odnajdujcie blask Bożego SÅ‚owa, rozÅ›wietlajcie nim waszÄ… pracÄ™ i wasze życie.
Abp SÅ‚awoj Leszek GÅ‚ódź
PrzewodniczÄ…cy Rady ds. Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu KEP
Gdańsk, we wspomnienie św. Stanisława Kostki, 18 września 2008 roku.
© Konferencja Episkopatu Polski; ŹródÅ‚o: www.episkopat.pl.
Patroni medialni: